هزارویک شب پایگاه‌های آمریکایی در عراق | فصل جدید «شراکت امنیتی»

در بحبوحه تشدید تنشها در غرب آسیا، آمریکا تحرکات نظامی جدیدی در عراق را شروع کرده است.

 در این رابطه، سخنگوی سفارت آمریکا در بغداد روز دوشنبه (27 مرداد) گزارش اخیر منابع خبری درباره خروج نیروهای آمریکایی از خاک عراق را تأیید کرد.

با این ‌حال، او گفت که فعالیتهای ائتلاف بین‌المللی در عراق «تحت عنوان اقدامات غیرنظامی» ادامه خواهد یافت و بخش نظامی آن قرار است به «شراکت امنیتی دوطرفه» تبدیل شود. او مأموریت آمریکا در عراق را برای مبارزه با گروه داعش خواند و گفت که خروج نیروهای آمریکایی به معنای پایان این مأموریت نخواهد بود.   

منابع خبری پیشتر گزارش داده بودند که آمریکا در حال برنامه‌ریزی برای خارج کردن نیروهای خود از بغداد و پایگاه هوایی «عین‌الاسد» در غرب عراق و انتقال این نیروها به اربیل است.

منابع آگاه به الشرق الاوسط گفتند که این تغییرات در حال انجام به معنای عدول از توافق ایالات متحده و عراق که در سپتامبر 2024 حاصل شد، نیست. این توافق خروج چند صد سرباز آمریکایی تا ماه سپتامبر (شهریور و مهر) را پیش‌بینی می‌کند و قرار است بقیه نیروها تا پایان سال 2026 از عراق خارج شوند. یک مقام امنیتی آمریکا نیز گفت:«این یک عملیات در مقیاس بزرگ نیست اما با دقت به نقشه جدید خطرات امنیتی در عراق و اطراف آن پاسخ می‌دهد».

خروج نیروهای آمریکایی را می‌توان از زوایای مختلف سیاسی، امنیتی و راهبردی مورد بررسی قرار داد تا ابعاد و پیامدهای آن به ‌طور کامل روشن شود.

عوامل موثر در تصمیم خروج آمریکا

علت تصمیم واشنگتن برای جابجایی یا خروج بخشی از نیروهایش در عراق را باید در مجموعه‌ای از عوامل داخلی و منطقه‌ای جستجو کرد. مهمترین عامل، فشار افکارعمومی و گروه‌های مقاومت بر دولت محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق است که خواستار اخراج فوری نیروهای اشغالگر آمریکایی هستند.

تجربه نشان داده که حضور نظامی خارجی نه تنها امنیت به ارمغان نیاورده بلکه عاملی برای بی‌ثباتی و ناامنی در عراق بوده است.

علاوه‌براین، انگیزه‌های انتخاباتی السودانی در آستانه انتخابات، او را وادار کرده تا سیاستهایی اتخاذ کند که نظر افکارعمومی و گروه‌های مقاومت را جلب کند. زیرا، نزدیکی به آمریکا در شرایط کنونی نه تنها به سود پایگاه رأی او نیست بلکه می‌تواند جایگاه سیاسی آینده او را نیز تهدید کند.

السودانی تاکنون به دلیل مماشات با دخالت‌های واشنگتن مانند کارشکنی در تصویب قانون حشدالشعبی و عدم پرداخت حقوق نیروهای این سازمان با نارضایتی حامیان خود در چارچوب هماهنگی مواجه بوده است.

او خوب می‌داند که تکیه زدن بر مسند نخست‌وزیری را مدیون حمایت همین گروه‌هاست و هرگونه کاهش حمایت آنان می‌تواند سبب از بین رفتن این جایگاه شود و لذا در آستانه انتخابات، تلاش دارد با اتخاذ تصمیماتی که نظر مردم و نیروهای مقاومت را جلب کند، وجهه و موقعیت سیاسی خود را تقویت کرده و همزمان پایگاه رأی خود را حفظ نماید تا بتواند نقش مؤثری در معادلات سیاسی آینده عراق ایفا کند.

آیا واشنگتن در اعلام خروج از عراق صادق است

گرچه آمریکا ظاهراً نشان می‌دهد که آماده خروج از عراق است اما تجربه گذشته این پرسش را ایجاد می‌کند که آیا واشنگتن واقعاً در این تصمیم صادق است یا صرفاً در حال اجرای یک بازی جدید برای دور زدن خواسته بغداد و گروه‌های مقاومت است؟

برآوردها نشان می‌دهد که این اقدام بیشتر شبیه تغییر تاکتیک است تا تصمیم واقعی. در واقع، آنچه امروز به عنوان خروج یا جابجایی نیروها عنوان می‌شود بیشتر یک مانور سیاسی برای مدیریت افکار عمومی و کاهش فشار گروه‌های مقاومت است تا پایان واقعی حضور نظامی آمریکا در خاک عراق.

ایالات متحده در دو دهه‌ اخیر بارها سناریوی «خروج» را مطرح کرده اما در عمل هیچگاه عراق را ترک نکرده است. هر بار این موضوع به شکلی دیگر بازنمایی می‌شود، گاهی تحت عنوان تغییر مأموریت به "آموزشی و مشاوره‌ای"، گاهی در پوشش جابجایی پایگاه‌ها و گاهی با برچسب «کاهش نیرو».

با این اوصاف، نتیجه روشن است اینکه حضور نظامی آمریکا همچنان ادامه دارد، پایگاه‌های هوایی و زمینی فعال‌اند و پهپادها و نیروهای ویژه آزادانه در آسمان و خاک عراق تردد دارند. الآن هم قرار نیست اتفاق جدیدی رخ دهد بلکه فقط تعداد محدودی از نیروها از مواضع خود جابجا شده و به اقلیم کردستان خواهند رفت و خبری از خروج کامل نیست.

بنابراین، ادامه فعالیت نیروهای آمریکایی به شکل دیگری از جمله شراکت امنیتی دوجانبه نوعی فریب برای ادامه اشغالگری و تنها جابجایی از نقطه‌ای به نقطه دیگر است. واشنگتن می‌داند که عقب‌نشینی کامل به معنای پایان نفوذ استراتژیک در قلب غرب آسیا خواهد بود و چنین امری با اهداف کلان آن سازگار نیست. عراق به دلیل موقعیت جغرافیایی و سیاسی خود، نقطه محوری برای نفوذ و کنترل بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی به شمار می‌آید و خروج آمریکا به نفع رقبای واشنگتن خواهد بود.

از سوی دیگر، در شرایطی که غرب آسیا یکی از پرتنش‌ترین دوره‌های تاریخ معاصر خود را تجربه می‌کند و رویارویی محور مقاومت با رژیم صهیونیستی به نقطه اوج رسیده، تصور خروج آمریکا از عراق بیشتر به یک شعار شباهت دارد تا واقعیت.

واشنگتن در چنین مقطعی عراق را ترک نخواهد کرد، چرا که برای تحقق طرحهای تل‌آویو در قالب پروژه «خاورمیانه بزرگ» به حضور دائمی و فعال در این جغرافیا نیازمند است. آمریکا به این مسئله واقف است که رژیم صهیونیستی بدون پشتوانه مستقیم نظامی و امنیتی آن، توان پیشبرد برنامه‌های اشغالگرانه خود را نخواهد داشت. به همین دلیل، در این برهه حساس نه تنها حاضر به ترک عراق نیست بلکه تلاش می‌کند حضور خود را به اشکال مختلف بازتعریف کند تا همچنان در کنار متحد راهبردی خود بماند.

خروج آمریکا خلاء امنیتی ایجاد نمی‌کند

این روزها در فضای سیاسی و رسانه‌ای عراق، عمدتا از سوی جریانهای غربگرا این سخنان مطرح می‌شود که با توجه تهدیدات موجود در سوریه، با خروج نیروهای آمریکایی خلاء امنیتی ایجاد شود اما واقعیت صحنه چیز دیگری می‌گوید.

اولا، حضور نظامی آمریکا در عراق نه تنها امنیت نیاورده بلکه خود این کشور ریشه بسیاری از ناامنی‌ها به شمار می‌رود. همین «داعش» که امروز غرب مدعی مقابله با آن است در سایه سیاستها و کمک‌های آشکار و پنهان آمریکا در سوریه و عراق شکل گرفت.

برخلاف ادعای آمریکایی‌ها، این نیروهای خارجی نبودند که داعش را شکست دادند بلکه مردم عراق، نیروهای مسلح، مرجعیت دینی و گروه‌های مقاومت بودند که توانستند این غول ساخته غرب را درهم بشکنند.

بر همین اساس، خروج نیروهای خارجی نه تنها خلاء امنیتی ایجاد نخواهد کرد، برعکس زمینه‌ساز استقلال واقعی عراق و تقویت توان داخلی برای حفظ امنیت و ثبات خواهد شد. گروه‌های مقاومت بارها ثابت کرده‌اند که توان تأمین امنیت کشورشان را دارند و نیازی به نیروهای بیگانه نیست.

ثانیاُ، حضور آمریکا بیش از آنکه امنیت ‌آفرین باشد بیشتر به چالشهای امنیتی عراق دامن زده است. ایالات متحده هیچگاه به‌ عنوان یک متحد واقعی در پی تقویت استقلال امنیتی بغداد نبوده و همواره ترجیح داده عراق را ضعیف نگه دارد تا بتواند ادامه حضور خود را توجیه کند.

رفتار و اقدامات سفیر آمریکا در بغداد طی سالهای اخیر نیز شاهدی روشن بر این رویکرد است. از دخالت مستقیم در پرونده‌های سیاسی گرفته تا تلاش برای ایجاد ناآرامی‌های اجتماعی، همه نشان می‌دهد که واشنگتن بیشتر به‌ دنبال بی‌ثبات کردن عراق و انحلال گروه‌های مقاومت بوده است، چیزی که در ماههای اخیر با جدیت از سوی کاخ سفید پیگیری می‌شود.

این درحالی است که همین گروه‌های مقاومت امروز به وزنه‌ای تعیین‌کننده برای ثبات و امنیت داخلی عراق تبدیل شده‌اند، نیرویی که برخلاف حضور خارجی، توانسته از دل جامعه برخیزد و نقش واقعی در حفظ آرامش کشور ایفا کند.

عراقیها فریب نمی‌خورند

به نظر می‌رسد سردمداران کاخ سفید این بار نیز همان تاکتیک قدیمی را به کار گرفته‌اند و با جابجایی ظاهری نیروها در خاک عراق می‌خواهند وانمود کنند نیتشان خیرخواهانه است و مأموریتشان صرفاً آموزشی یا مشورتی خواهد بود اما تجربه نشان داده که این تغییر نامها چیزی جز بازی با کلمات نیست.

این بار مردم و رهبران مقاومت فریب نیرنگ بازی سیاستهای پشت پرده واشینگتن و السودانی را نخواهند خورد. واشینگتن تلاش دارد با معرفی طرحی تازه تحت عنوان «شراکت امنیتی» به حضور نظامی خود در عراق رنگ و بوی مشروع ببخشد ولی مردم عراق و رهبران مقاومت به‌ خوبی دریافته‌اند که نتیجه این حضور، جز بی‌ثباتی و دخالت مستقیم در امور داخلی نبوده است.

جریان‌های مقاومت که بار اصلی مبارزه با تروریسم و تأمین امنیت را بر دوش کشیده‌اند، به هیچ‌وجه فریب چنین دغل‌کاری را نخواهند خورد. آنان به ‌روشنی اعلام کرده‌اند که جا‌بجایی نیروها نمی‌تواند اصل ماجرا را تغییر دهد و نیروهای آمریکایی دیگر نمی‌توانند با پوشش‌ تازه برای خود چتر امنیتی درست کرده و از چنگال مقاومت رهایی یابند.